Kask wspinaczkowy prawdopodobnie nigdy Ci się nie przyda – i tego Ci życzymy! Mimo to powinien być zawsze w Twoim wyposażeniu, a już najlepiej – na głowie. Jak wybrać kask wspinaczkowy odpowiedni, skuteczny, dopasowany do Twojej głowy i potrzeb? Taki, który nie będzie tylko elementem dekoracyjnym plecaka? Z tą wiedzą będzie Ci prościej!
Czy kask wspinaczkowy jest mi potrzebny?
To pytanie warto sobie zadać na początku. Wybór kasku bywa traktowany po macoszemu, ponieważ nie uważamy go za niezbędny element wyposażenia. Część wspinaczy używa go tylko podczas wspinaczki na własnej asekuracji lub w górach, twierdząc, że na obitych drogach w skałach nie ma większych zagrożeń. Bez zbędnego moralizowania wypiszę listę sytuacji, które mogą się także zdarzyć na prostej drodze w Sokolikach:
- Wspinający się partner przez przypadek upuszcza karabinek, który ląduje wprost na Twojej głowie. Ty upuszczasz partnera.
- Ukruszony kawałek skały lub urwany chwyt spada na Twoją głowę (z podobnym efektem jak wyżej).
- Nieopatrznie zahaczasz nogą o linę i przy odpadnięciu uderzasz potylicą o ścianę.
Decyzja należy do Ciebie, ale pamiętaj, że w skałach jesteśmy odpowiedzialni nie tylko za siebie. Niektóre z sytuacji są potencjalnie niebezpieczne i dla Ciebie, i dla Twojego partnera. Lepiej mieć kask na głowie nawet wtedy, gdy „tylko” asekurujesz.
Jak zrobiony jest kask? – podział kasków ze względu na budowę
„Standardowy” kask hybrydowy
Większość kasków wspinaczkowych zbudowana jest podobnie i w podobny sposób spełnia swoje zadanie. Serce kasku stanowi pianka – najczęściej EPS, czyli polistyren ekspandowany, potocznie zwany styropianem. To ona jest odpowiedzialna za pochłanianie energii uderzenia. Zewnętrzna warstwa kasku to skorupa odporna na uderzenia i zadrapania. Najczęściej wykonuje się ją z tworzywa ABS lub poliwęglanu.
Oprócz tego wewnątrz kasku zwykle znajduje się też miękka wyściółka z pianki lub materiału, poprawiająca komfort noszenia.
Tego typu kaski są najczęściej wybierane do wspinaczki rekreacyjnej, czy to w górach czy w skałach, oraz na via ferraty. Należy do nich model Climbing Technology Galaxy.
Kaski piankowe
W ofercie niektórych producentów znajdziesz też kaski wykonane z pianki EPP (ekspandowany polipropylen) w całości lub częściowo. Inne kaski piankowe, jak np. Black Diamond Vapor, wykonane są z pianki EPS pokrytej warstwą poliwęglanu.
Ich waga jest znacząco niższa (nawet o połowę od standardowych!), a przy tym chronią przed uderzeniami tak samo jak inne kaski. Jedyny mankament braku zewnętrznej warstwy to mniejsza odporność na zadrapania, drobne wgniecenia i otarcia o skałę.
Niska waga może mieć znaczenie na długich lub bardzo wymagających drogach, gdzie faktycznie po jakimś czasie zaczynasz czuć, że masz dodatkowy ciężar na głowie. Właśnie dlatego kaski piankowe są zwykle wybierane przez zaawansowanych wspinaczy oraz skitourowców.
Certyfikaty kasków, czyli przed czym chroni nas kask wspinaczkowy?
Kaski do wspinaczki sportowej podlegają pod normy EN 12492 oraz UIAA 106. Aby te normy spełnić, kask musi przejść rygorystyczne testy, głównie polegające na zrzucaniu na niego ciężarów o różnych kształtach. Dodatkowo jego klamra musi być na tyle wytrzymała, by ograniczyć utratę kasku podczas wypadku.
Dzięki temu masz pewność, że kask chroni przed uderzeniami i jest odporny na przebicia (np. ostrym kamieniem) oraz odkształcenie.
Kaski z ochroną boczną – Top and Side Protection
Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, to ulepszeń nigdy za wiele! Z badań przeprowadzonych przez firmę Petzl wynika, że podczas wspinaczki uderzenia z tyłu i z boku głowy zdarzają się równie często, co uderzenia od góry. Petzl postanowił więc nie ograniczać się tylko do wymaganych certyfikatów, lecz rozszerzyć ochronę o boczne części głowy. Takie kaski mają oznaczenie Top and Side Protection. Przykładem mogą być kaski Petzla: Boreo lub Meteor.
Kask wspinaczkowy a kask do prac na wysokościach – czym się różnią?
Kaski do prac wysokościowych spełniają nieco inne normy niż te do wspinaczki – podlegają certyfikacji EN 397. Przede wszystkim ich skorupa musi być bardziej wytrzymała na uderzenia, natomiast klamra powinna rozpinać się dość łatwo, by ograniczyć ryzyko uduszenia podczas wypadku.
Z tego względu kaski spełniające tylko normę “sportową”, czyli EN 12492, nie mogą być stosowane na placu budowy. Znajdziesz jednak niejeden model, który nadaje się i do pracy, i do wspinaczki sportowej, ponieważ łączy obie normy. Przykładem takiego kasku jest Petzl Vertex Vent.
Co musi mieć kask wspinaczkowy i na co zwracać uwagę?
Certyfikacje
Wybieraj kaski renomowanych firm wspinaczkowych, które spełniają opisane wyżej standardy.
Wentylacja
Jeśli chodzi o wentylację, to sprawdza się tutaj prosta zasada – im więcej otworów (lub im większe otwory) tym lepiej. Wspinasz się w skałach głównie latem? Kask z dobrą wentylacją to absolutny must-have!
Wiele otworów wentylacyjnych ma np. kask Petzl Meteor lub Black Diamond Vision – w porównaniu do standardowych kasków te modele będą z pewnością lepiej wypadały w upalne dni.
Mocowanie na czołówkę
Przydatny element, który zapobiega zsuwaniu się paska latarki. Zwykle są to klipsy lub zaczepy rozmieszczone wokół kasku. Większość kasków wspinaczkowych jest w nie wyposażona.
Zapięcie
Sprawdź, czy odpowiada Ci sposób regulacji i zapięcia kasku. Nic tak nie denerwuje jak trudna w odpięciu klamra. Regulacja kasku powinna być intuicyjna, a jeśli można coś dociągnąć i dopiąć jedną ręką, to już w ogóle bajka!
Każdy producent ma swoje patenty i to Ty musisz wybrać, który najbardziej Ci odpowiada.
Wygląd
Przy tak poważnej sprawie jak bezpieczeństwo kierować się… wyglądem? Owszem! Jeśli ładny kask ma Cię zachęcić do jego noszenia, to niech sobie będzie ładny!
Wybór modelu i dobór rozmiaru kasku
Wiesz już, jakie są podstawowe różnice w budowie kasku i na jakie elementy zwracać uwagę. Przy wyborze idealnego modelu pomoże Ci również kilka pytań:
– gdzie i jak najczęściej się wspinasz? (skały/góry, drogi ubezpieczone/własna asekuracja)
– czy Twoja wspinaczka ma charakter rekreacyjny, czy celujesz w wymagające drogi?
– o jakiej porze roku się wspinasz?
Na ich podstawie łatwiej zdecydujesz, czy potrzebny Ci raczej ultralekki kask z super wentylacją, czy wystarczy Ci uniwersalny model z niższej półki cenowej.
Kolejną kwestią jest odpowiednie dopasowanie kasku – niestety bywa tak, że upatrzony przez nas model nijak nam nie leży, nawet jeśli rozmiar wydaje się być dobry. Możesz zmierzyć obwód głowy tuż nad uszami i na tej podstawie celować, ale nic nie zastąpi przymierzenia kilku różnych modeli.
Załóż kask, dobrze dopasuj system nośny oraz zapięcie i, jeśli masz taką możliwość, pochodź chwilę po sklepie. Postaraj się zapomnieć, że masz kask na głowie. Każdy ucisk i dyskomfort będzie Cię rozpraszać podczas wspinania, więc zwróć na to szczególną uwagę w czasie przymiarki. Kask powinien ściśle przylegać do głowy, ale jej nie uciskać. Warto założyć go także na czapkę, aby zobaczyć, jak będzie się sprawdzał w chłodniejsze dni.
Damskie kaski wspinaczkowe
Wielu producentów ma kaski z podziałem nie tylko na rozmiar, ale i na płeć. Czasem wersja damska różni się tylko obwodem i kolorystyką, ale są też modele wzbogacone o przydatne gadżety – np. mocowanie z miejscem na włosy związane w “kucyka”, jak w kasku Petzl Borea lub damskim Half-Dome od Black Diamond.
Kaski wspinaczkowe dla dzieci
Kaski dziecięce muszą spełniać te same normy, co te „dorosłe”, ale różnią się od nich rozmiarem. Niektóre modele są dopuszczone także do innych aktywności, np. dziecięcy kask Petzl Picchu do wspinaczki i na rower!
Ważność kasku – dlaczego używany kask to zły pomysł?
Czy wiesz, że kaski też mają “datę ważności”? Materiały termoplastyczne, z których wykonuje się kaski wspinaczkowe, są podatne na niekorzystne działanie promieni UV. Mogą przez to z czasem tracić swoje właściwości (co ważne – nie widać tego gołym okiem!) i na przykład mniej amortyzować uderzenia lub kruszeć. Zwykle zakłada się, że kask nie powinien być używany dłużej niż 3 lata lub 5 lat od daty produkcji (w przypadku przepisów BHP). Niektórzy producenci, np. Petzl, dopuszczają jednak 10 lat używalności.
Pamiętaj, że nawet nieużywany kask się starzeje!
To jeden z powodów, dla których nie powinno się kupować używanych kasków. Kolejną kwestią jest to, że nigdy nie wiesz dokładnie, co działo się z kaskiem, gdy miał innego właściciela. Może zaliczył już uderzenie kamieniem, lecz nie ma na nim widocznego śladu?
Małe podsumowanie – checklista przy wyborze kasku
Jak poznać, że dokonałeś/dokonałaś właściwego wyboru? Najlepszy kask wspinaczkowy to taki, który:
- jest dopasowany do rodzaju i intensywności wspinaczki
- dobrze leży, nie uciska, nie zsuwa się z głowy
- łatwo się reguluje
- posiada odpowiednie certyfikacje
- ma stosunkowo “świeżą” datę produkcji
