Wiesz, co w praktyce oznacza, że “ze względu na zbyt mały komfort cieplny nie będzie mógł zasnąć”? Kto przeżył taką noc, może potwierdzić – trzęsawka, frustracja, rosnące zmęczenie, zniecierpliwienie, dreszcze poruszające całe ciało i… pytanie, co będzie jutro. Żeby uniknąć takiej nocy (nie tylko nieprzyjemnej, ale często po prostu niebezpiecznej), upewnij się, jak wybrać śpiwór odpowiedni do Twoich potrzeb!
Zanim ustalisz, jak wybrać śpiwór dla siebie, określ podstawy:
1. Czym podróżujesz?
Jeśli uprawiasz turystykę pieszą lub rowerową lub często latasz samolotem, nie bez znaczenia będzie waga i stopień kompresji śpiwora. Jeśli wybierasz auto lub kamper – te kwestie schodzą na nieco dalszy plan.
2. W jakich warunkach śpisz?
Jeśli zazwyczaj wybierasz nocleg w pomieszczeniu (schronisko, hostel), nie musisz przejmować się niskimi temperaturami i wilgotnością powietrza – możesz wtedy postawić na lżejsze materiały i większą kompresję, by śpiwór nie ciążył w plecaku. Gdy natomiast czeka Cię trekking z namiotem lub spanie pod przysłowiową „chmurką”, istotna będzie szybkość wysychania materiału i jego odporność na wilgoć.
3. Jakie pory roku najczęściej wybierasz na wyjazdy?
Każdy śpiwór ma podany zakres temperatur, w jakich zapewnia komfortowy sen. Jeśli najczęściej wyjeżdżasz latem, nie warto wybierać przesadnie ciepłego śpiwora – będzie tylko dokładał zbędnych gramów do plecaka.
Śpiwór puchowy czy syntetyczny? Masa czy wilgotność?
To najprawdopodobniej najczęstszy dylemat, i – co gorsza – praktycznie nie rozstrzygalny. Jeśli ktoś twierdzi, że na pewno lepszy jest jeden z tych rodzajów, to znaczy, że patrzy wyłącznie przez swój pryzmat, i, owszem – ma zapewne rację, ale to nie znaczy wcale, że i w Twoim przypadku też tak będzie.
Poniżej znajdziesz zestawienie różnic między śpiworami puchowymi i syntetycznymi. Należy przy tym pamiętać, że w jednym i drugim przypadku wszystko zależy też od rodzaju i kondycji ociepliny. Inną wartość przedstawia puch gęsi o stopniu rozprężenia 900 cuin, inną – puch kaczy 500 cuin. Tak samo różne ociepliny syntetyczne osiągają różne parametry! Więcej o tych technicznych niuansach możesz poczytać w tekście Co mówią cyferki? Parametry odzieży technicznej.
Śpiwór puchowy zajmuje mniej miejsca niż śpiwór syntetyczny w podobnym zakresie temperatur – na zdjęciu widzimy cieplejszy model Deuter Neosphere -10 wypełniony puchem oraz syntetyczny Deuter Orbit -5
Śpiwory puchowe doskonale sprawdzają się w zimnych, suchych warunkach, jednak gorzej sprawują się, gdy panuje wilgoć, pod wpływem której puch może zbijać się w grudki i w konsekwencji przestaje zatrzymywać ciepło. Na rynku można znaleźć śpiwory z puchem impregnowanym (hydrofobowym) – takie rozwiązanie zwiększa jego odporność na wodę.
| Cecha | Śpiwór puchowy | Śpiwór syntetyczny |
| Izolacja termiczna | Nie wynaleziono dotąd bardziej wydajnego izolatora (pod kątem stosunku masy do stopnia izolacji termicznej) niż naturalny puch | Stopień izolacji uzależniony od rodzaju ociepliny, jednak nigdy nie tak wydajny jak naturalny puch |
| Zachowanie w warunkach wilgotnych | Negatywne – puch bardzo szybko absorbuje wilgoć i równie szybko traci swoje właściwości izolacyjne. Dlatego najlepiej czuje się w mroźnych, suchych warunkach. | Zachowuje dobrą kondycję izolacyjną nawet przy dużej wilgotności powietrza i szybko odprowadza wilgoć |
| Masa i objętość (porównując zbliżone do siebie zakresy temperaturowe) | Niedoścignione | Im nowocześniejsza ocieplina, tym te parametry są lepsze, jednak nie udało się jeszcze osiągnąć poziomu naturalnego puchu |
| Utrzymanie higieny | Wbrew mitom i legendom – można i należy, ale bardziej w przypadku zabrudzenia niż po każdym użyciu. Wymaga to poświęcenia trochę czasu i cierpliwości, ale nie jest wcale trudne. | Bardzo proste – ani pranie, ani suszenie takiego śpiwora nie wymaga większego trudu. |
| Cena (porównując zbliżone do siebie zakresy temperaturowe) | Wyższa | Niższa |
Zakres temperatur – kryterium najważniejsze i… często ignorowane
Zazwyczaj na śpiworach podawane są trzy zakresy temperatur. Zwróć uwagę, czy odpowiadają one normie europejskiej EN 23537 z 2017 roku. Norma ta jest stosowana przez wiodących producentów, dzięki niej możesz mieć pewność, że podane temperatury nie są wyssane z palca. Pomiar za pomocą specjalnego manekina odnosi się do mężczyzny o standardowej budowie ciała (25 lat, wzrost 173 cm, waga 73 kg) i kobiety (25 lat, wzrost 160 cm, waga 60 kg).
Warto pamiętać, że odczuwana przez nas temperatura zmienia się w zależności od tego, jaką izolację mamy od dołu (zwykła karimata, czy dobry materac), co jedliśmy przed snem i jak jesteśmy ubrani. Nie bez znaczenia ma też nasza płeć (kobiety zazwyczaj szybciej marzną), dlatego można zwrócić też uwagę na damskie i męskie wersje śpiworów, choć nie wszyscy producenci dokonują takich podziałów.
Według normy EN 23537 na śpiworach podawane są trzy zakresy:
- Temperatura komfortu (T-Comfort): temperatura, przy której przeciętna kobieta (160 cm wzrostu, 60 kg wagi, 25 lat), prześpi komfortowo i w zrelaksowanej pozycji w śpiworze całą noc.
- Temperatura dolnej granicy komfortu (T-Limit): temperatura, przy której przeciętny mężczyzna (173 cm wzrostu, 70 kg wagi, 25 lat) prześpi w podkurczonej pozycji całą noc nie odczuwając zimna.
- Temperatura ekstremalna (T-Extreme): to temperatura przetrwania dla przeciętnej kobiety; użytkowniczka nie zapadnie w hipotermię, lecz mogą się pojawić inne konsekwencje zdrowotne, w tym odmrożenia. Ta temperatura nie może być brana pod uwagę przy wyborze śpiwora!
Pomiar wykonywany jest przy zapiętym śpiworze i maksymalnie ściągniętym kapturze (o ile śpiwór jest w niego wyposażony), spoczywającym na piankowym materacu.
Norma dotyczy śpiworów dla dorosłych, stosowanych w aktywności sportowej i rekreacyjnej.
Nie dotyczy śpiworów o specjalnym przeznaczeniu, takich jak śpiwory do użytku militarnego i do użytku podczas wypraw w strefach klimatycznych o ekstremalnych warunkach. Nie dotyczy śpiworów dla dzieci lub niemowląt.
Aby poprawić swój komfort cieplny, można zastosować się do następujących rad:
- Wybieraj dobrą matę do spania, która będzie izolować Cię od gruntu
- Używaj odzieży funkcjonalnej, odprowadzającej wilgoć z ciała
- Zadbaj o to, by miejsce, w którym śpisz, było maksymalnie zasłonięte od wilgoci i wiatru
Materiały śpiworów – czy coś poza ociepliną się jeszcze liczy?
Trwa wyścig o materiały jak najmocniejsze i jak najlżejsze. Z gruntu większość materiałów zewnętrznych i wyściółek będzie do siebie podobna, możesz jednak zwrócić uwagę na kilka detali:
- czy materiał posiada splot rip-stop – a więc taki, który zabezpiecza przed dalszym rozdzieraniem się materiału po jego uszkodzeniu
- czy wyściółka w środku to gładki, śliski materiał, czy może miękki i czesany
- czy materiał zewnętrzny w całości lub częściowo (np. w okolicy nóg i głowy) jest pokryty impregnatem
Długość i kształt – nie kupuj śpiwora na wyrost!
Odpowiednie dopasowanie do wzrostu to bardzo istotna sprawa – wybranie zbyt dużego śpiwora stworzy nieogrzaną przestrzeń, przez co nie będzie do końca spełniał swojej funkcji. Niektórzy producenci podają sugerowany maksymalny wzrost śpiącej osoby. Są też śpiwory przeznaczone dla kobiet – oprócz skróconej długości mają czasem dodatkową warstwę ociepliny w miejscach, które szybko się wychładzają.
Jeśli Twój wzrost trafia na granicę rozmiarów wybranego śpiwora, pomyśl, jak śpisz – czy zasypiasz leżąc na wznak, z wyprostowaną sylwetką, czy jednak od razu przechodzisz do pozycji embrionalnej. Lepiej nie dodawać sobie przestrzeni w śpiworze do ogrzania własnym ciepłem, ale, z drugiej strony – uczucie skrępowania nie pomoże w zaśnięciu…
Ograniczenie przestrzeni wewnątrz śpiwora (która nie ogrzeje się sama – to Ty musisz to zrobić) doprowadziło do powstania bardzo popularnego kształtu śpiworów, czyli słynnej mumii (śpiwora zwężonego w okolicach nóg). Mumia to przy okazji także trochę mniej objętości i gramów niesionego w plecaku śpiwora. W świecie rodzinnego, wakacyjnego kempingu nadal jednak triumfy święcą prostokątne “koperty” – śpiwory dające więcej swobody ruchu i bardziej foremne po rozpięciu na całej długości i przekształceniu w kołdrę.
Dodatkowe wyposażenie – tak, śpiwory też je mają!
Oprócz powyższych, najbardziej istotnych wyznaczników, którymi należy się kierować, są też drobniejsze elementy warte uwagi:
- Kieszenie – wewnętrzna kieszonka w śpiworze pozwoli ukryć telefon, portfel, czy inne rzeczy osobiste
- Dwustronny zamek – przy wyższych temperaturach przydaje się dwustronny zamek, dzięki któremu można rozpiąć śpiwór od strony nóg i zapewnić sobie dodatkową wentylację
- Kaptur ze ściągaczem – budowa kaptura jest istotna w śpiworach na niższe temperatury- im lepiej otula głowę, tym mniej marzniemy
- Kołnierz – bardzo ważny element podczas wyjazdów w chłodniejsze miesiące. Zapobiega uciekaniu ciepłego powietrza poza śpiwór
- Pokrowiec do przechowywania – przydatny, gdy kupujemy śpiwór puchowy. Umożliwia odpowiednie przechowywanie puchu pomiędzy wyjazdami
- Możliwość spięcia śpiworów – w niektórych modelach jest możliwość wybrania przeciwstawnych zamków, dzięki czemu możesz spiąć ze sobą dwa śpiwory
- Worek kompresyjny – dobry pokrowiec pozwoli lepiej skompresować śpiwór na czas transportu
Worek kompresyjny znacznie ułatwia pakowanie i pozwala zaoszczędzić miejsce w plecaku
A w praktyce – jak wybrać śpiwór pod kątem ulubionych form aktywności?
Poniżej podajemy kilka sytuacji i przykładowych śpiworów, które wybraliśmy zgodnie z własnymi doświadczeniami. Oczywiście każdy ma swoje preferencje, dlatego podane propozycje powinny być traktowane jako wskazówka.
- Na letnią, kilkudniową wędrówkę po górach, z noclegiem zaplanowanym w schronisku, polecamy lekki śpiwór syntetyczny. Temperatura komfortu może wynosić około 13-20 stopni (latem w pomieszczeniu rzadko robi się chłodniej). Polecamy śpiwór Deuter Dreamlite
- Intensywny trekking od jesieni do wiosny będzie wymagał lżejszego sprzętu, dlatego warto rozważyć śpiwór puchowy, np. niezwykle lekki model Sawtooth Down.
- Jeśli śpisz pod namiotem przy okazji wycieczki rowerowej lub spływu kajakowego, wybierz nieco cieplejszy śpiwór z syntetycznym wypełnieniem, które wyschnie szybciej niż puch w razie zawilgocenia. Dobrym rozwiązaniem będzie Deuter Orbit+5
- Podczas jesiennego wypadu w skały mogą zdarzyć się bardzo chłodne noce z temperaturami zbliżającymi się do zera. Jeśli planujesz nocleg na polu namiotowym lub nawet bez namiotu, wybierz ciepły śpiwór syntetyczny, np. Deuter Orbit -5.
- Wczesna wiosna też potrafi zaskoczyć niskimi temperaturami – świetnym śpiworem na wiosenny biwak będzie Deuter Orbit 0 (z komfortem +5 stopni).
- Na zimową wyprawę w góry trzeba zabrać sprzęt wyższego kalibru – idealnie nada się śpiwór puchowy. Z modelem Deuter Astro Pro 800 zima nie będzie Ci straszna.
