Trenujesz na ścianie na tyle regularnie, że nie opłaca Ci się już wypożyczać uprzęży? A może wybierasz się na kurs w skały i chcesz mieć w końcu swój własny sprzęt? Ten poradnik pomoże Ci kupić pierwszą uprząż wspinaczkową bez wtopy! Dowiedz się, jak ją założyć, by dobrze wybrać jej rozmiar. Poznaj podstawowe różnice między modelami różnych firm i sprawdź, który będzie pasował do uprawianego przez Ciebie typu wspinaczki. Z tą wiedzą wybór uprzęży stanie się dużo prostszy!
Uprząż wspinaczkowa na początek – jaka będzie najlepsza?
Lekka uprząż sportowa czy popularny, uniwersalny model? Od razu zaznaczamy – nie ma czegoś takiego jak najlepsza uprząż wspinaczkowa. Uprząż musi być dobrana do Twoich potrzeb i leżeć tak dobrze, że podczas wspinania o niej zapomnisz. Dlatego poniższe wskazówki potraktuj jako ogólne wytyczne, które naprowadzą Cię na właściwy wybór.
Na pewno łatwiej będzie Ci wybrać, jeśli odpowiesz sobie na pytania:
- czy planujesz rozwijać się we wspinaczce górskiej, czy lepiej czujesz się na ubezpieczonych drogach w skałach? A może chcesz trenować wyłącznie na ściance?
- wspinasz się zwykle od wiosny do jesieni lub jedynie w pomieszczeniach, czy myślisz też o wspinaczce lodowej/alpinizmie?
W wyborze pomocna będzie także wiedza na temat budowy uprzęży i jej głównych elementów. Spójrz niżej!
Budowa uprzęży – rozkładamy uprząż na czynniki pierwsze
(1,2) Pas biodrowy i pętle udowe
Pod miękkimi wyściółkami pasów kryją się wytrzymałe taśmy, które należą do głównych elementów konstrukcji uprzęży. Większość uprzęży wykorzystuje jedną, nylonową taśmę. “Wyczynowe” i ultralekkie modele, jak np. Petzl Sitta, są skonstruowane z włókien polietylenowych.
(3) Taśmy podtrzymujące pętle udowe
Elastyczne taśmy, które pomagają utrzymać pętle udowe we właściwym miejscu.
(4) Łącznik
Łączy taśmy udowe z pasem biodrowym i jest najważniejszym punktem uprzęży – to do niego mocujesz linę lub przyrząd asekuracyjny. Z tego względu musi być wykonany z odpornych na tarcie i trwałych materiałów. Musi wytrzymać siłę aż 15 kN, czyli taką, która we wspinaniu praktycznie nie występuje i której nie zniesie nawet Twoje ciało 😉
(5) Szpejarki, czyli pętle sprzętowe
Zwróć uwagę na układ szpejarek i ich budowę. Czy łatwo sięgniesz do tych z tyłu? Czy ich budowa ułatwia wypinanie karabinków i ekspresów? Jeśli masz możliwość – przetestuj to!
(6,7) Klamry i sposób regulacji pasów
Im mniej musisz się natrudzić, by poprawnie wyregulować uprząż, tym lepiej. Większość nowoczesnych modeli ma już klamry samoblokujące, w których nie trzeba podwójnie przeciągać paska. Nic jednak nie zaszkodzi, jeśli zweryfikujesz tę informację, np. dopytując sprzedawcę.
Uprząż sportowa – ścianka wspinaczkowa, skały i drogi ubezpieczone
Charakterystyka
Lekka uprząż wspinaczkowa z ograniczoną do minimum ilością szpejarek, klamer i innych elementów. Tego typu modele zwykle projektowane są z myślą o wspinaczce po drogach ubezpieczonych, czyli takich, na których nie potrzebujesz nic więcej prócz zestawu ekspresów, lonży i karabinka. Uprzęże sportowe często są regulowane jedynie w pasie – i to w zupełności wystarczy! W końcu w skałach raczej nie wspinasz się zimą, nie nosisz więc grubych, ocieplanych spodni, które znacząco zmieniają obwód ud. Może być jednak tak, że w regulowanych pętlach udowych jest Ci po prostu wygodniej – wtedy celuj w modele z pełną regulacją, np. uprząż Ocun WeBee
W grupie uprzęży sportowych znajdziesz również modele dla wyczynowych wspinaczy, np. Petzl Hirundos (te są bardzo “odchudzone” i zapewniają mniejszy komfort podczas długiego wiszenia). Jeśli masz wątpliwości, czy dany model sportowy będzie dla Ciebie, zdaj się na rady sprzedawcy lub przeczytaj charakterystykę konkretnej uprzęży.
Dla kogo?
Jeśli daleko Ci do Tatromaniaka, a myśl o wspinaczce zimą wywołuje jedynie pragnienie schowania się pod ciepłym kocem, prawdopodobnie uprząż sportowa będzie dla Ciebie. Szybko docenisz jej lekkość, szczególnie jeśli zaczniesz nosić też w plecaku linę i dodatkowy sprzęt – wtedy naprawdę każdy gram mniej będzie dla Ciebie wybawieniem. Nie przejmuj się brakiem regulacji taśm udowych – nawet jeśli założysz jeansy zamiast lekkich spodni, nie będzie to miało większego znaczenia.
Uprząż uniwersalna z pełną regulacją – wspinaczka górska, wielowyciągowa, drogi nieubezpieczone
Charakterystyka
Ten typ uprzęży pozwoli Ci się wspinać przez cały rok, nie tylko na drogach obitych, lecz także tradowo. Wspinanie na drogach nieubezpieczonych i wielowyciągowych wymaga większej ilości sprzętu: friendów, kości, dodatkowych pętli. Często wiąże się też z długim siedzeniem w uprzęży – np. podczas asekuracji wspinacza idącego za nami. Z tego względu uprzęże górskie muszą być przede wszystkim komfortowe i wyposażone w obszerne szpejarki. Zwykle są też w pełni regulowane – pętle udowe z regulacją szerokości pozwalają na założenie ocieplanych spodni, gdy wspinamy się zimą lub w niekorzystnych warunkach.
Wśród uprzęży z pełną regulacją znajdziesz modele zbliżone do tych sportowych – lekkie i proste – np. uprząż Climbing Technology Wall. Trafisz też na takie z szerokimi pasami, miękką wyściółką i obszernymi szpejarkami, np. Petzl Adjama. Te drugie będą nieco cięższe, lecz bardziej komfortowe podczas długiej wspinaczki.
Dla kogo?
Dla tych, których pasjonuje wspinaczka tradycyjna i kolekcjonowanie metalowych sprzętów. Uprząż uniwersalną wybierają także osoby, które chcą spróbować każdego rodzaju wspinania, a ze względu na okrojony budżet nie mogą sobie pozwolić na kupno różnych, dostosowanych do aktywności modeli. Jeśli już teraz wiesz, że w góry Ci nie spieszno i raczej wolisz zgrzać się na ściance lub krótkich skalnych drogach, prawdopodobnie lepszym wyborem będzie jednak uprząż sportowa.
Uprzęże damskie
Na pierwszy rzut oka różnią się od uprzęży “unisex” tylko kolorem. Diabeł tkwi w szczegółach! Nieco inna budowa pasa biodrowego, inna szerokość pętli udowych czy odległość między dwoma częściami uprzęży – wszystko to wpływa na Twój komfort. Jeśli więc los obdarzył Cię kobiecymi kształtami, zacznij przymiarki od uprzęży damskich. Wielu producentów ma już w swojej ofercie damskie odpowiedniki popularnych modeli – przykładem może być uprząż Petzl Luna. Oczywiście może się zdarzyć tak, że to akurat uniwersalny model będzie leżał Ci najlepiej. Tego nikt nie przewidzi.
Uprzęże dziecięce – pełne lub biodrowe
Dzieci nie mają wyraźnie zaznaczonych bioder, a ich środek ciężkości jest położony w nieco innym miejscu niż u dorosłych. Z tego względu są bardziej narażone na obrócenie się do góry nogami podczas odpadnięcia od ściany, a nawet na wypadnięcie z uprzęży! Jedynym sposobem na zapobieganie tego typu wypadkom jest używanie uprzęży pełnej lub połączenia uprzęży biodrowej i piersiowej – tę praktykę zaleca się u dzieci do 140 cm wzrostu i 40 kg wagi. Uprzęże dla dzieci są kolorowe i proste w obsłudze, np. Black Diamond Momentum Full Body.
Starsze dzieci, które przekraczają podane parametry lub u których kości biodrowe mocniej oddzielają się od talii, mogą korzystać już z dziecięcych uprzęży biodrowych, np. Mammut Ophir Kids.
Jak założyć uprząż wspinaczkową – ocena właściwego rozmiaru
Uprząż zakładamy łącznikiem do przodu. Powinien on znajdować się w centrum. Najpierw na lekkim wdechu wyreguluj pas biodrowy. Powinien być ciasno zapięty – na tyle mocno, by palce u rąk z trudem pod niego wchodziły. (No i oczywiście na tyle luźno, żeby dało się oddychać). Jeśli pasy udowe są regulowane, je także dopasuj. Nie muszą być tak dociągnięte jak pas biodrowy – możesz wsunąć pod nie dłoń. Zwróć uwagę, czy pasy nie są poskręcane lub odwrócone na drugą stronę.
Przy dobrze dopasowanym obwodzie pasa biodrowego jesteś w stanie (choć z pewnym trudem) wcisnąć pod niego palce dłoni.
Dobrą praktyką podczas mierzenia uprzęży jest sprawdzenie ułożenia pasów w pozycji wiszącej. W lepszych sklepach górskich możesz wypróbować uprząż na fragmencie sztucznej ścianki. Jeśli już od początku czujesz, że coś Cię uwiera lub dziwnie się układa, raczej odrzuć testowany model. Podczas przymiarki zwracaj uwagę na każdy element – czy nic Cię nie uwiera? Czy uprząż zakłada się szybko i intuicyjnie, a pasy łatwo reguluje?
Dbaj o swoją uprząż – czyszczenie i przechowywanie
Uprząż brudzi się i zużywa, podobnie jak cała reszta szpeju. Możesz jednak od początku dbać o to, by nie niszczyła się zbyt szybko. Noś ją w odpowiednim pokrowcu lub przewiewnym woreczku – z dala od butów wspinaczkowych (z wiadomych względów…) i z dala od ostrych przedmiotów typu raki czy scyzoryk. Chroń ją również przed wilgocią oraz działaniem promieni UV.
Gdy mocniej się zabrudzi i przetarcie wilgotną gąbką nie pomaga, bez obaw możesz ją wyprać w letniej wodzie (ok. 30 stopni) z delikatnym mydłem. Nigdy nie używaj wybielacza i środków, które mają w sobie chlor! Uprząż susz w przewiewnym miejscu, z dala od źródeł ciepła.
Nawet jeśli nie używasz swojej uprzęży zbyt często i nie poddajesz jej dużym obciążeniom, materiały z czasem tracą swoją wytrzymałość. Petzl rekomenduje, by wymienić uprząż najpóźniej po 10 latach od daty produkcji. Uprząż wciąż świetnie wygląda? Nic z tego, należy się jej pozbyć, bo uszkodzenia mogą nie być widoczne gołym okiem! Oczywiście należy ją bezwzględnie wyrzucić wcześniej, jeśli miała kontakt z chemikaliami lub zaliczyła bardzo mocny lot.
Czy mogę zabrać swoją uprząż na via ferraty lub skitury?
Każda z wymienionych tu uprzęży może być zastosowana w innych aktywnościach niż wspinaczka w klasycznym rozumieniu tego słowa. Jeśli jednak pozwala Ci na to budżet, znacznie korzystniejszym rozwiązaniem będzie kupno uprzęży specjalnie zaprojektowanej pod dany sport. Coraz więcej modeli powstaje z myślą o narciarzach – świetnym przykładem jest uprząż na skitury Black Diamond Couloir. Miłośnicy via ferrat też mają w czym przebierać – dedykowanym modelem jest chociażby Ocun Newton.
